Từng dạo bước oai hùng trên khắp các cánh rừng châu Phi và châu Á, những loài tê giác nay chỉ còn lại vài cá thể sống sót lẻ loi trong các khu bảo tồn. Ngày nay, dù thế giới đã nhận ra hiểm họa tuyệt chủng và chung tay bảo vệ, thì bóng đen của nạn săn trộm và buôn bán bất hợp pháp vẫn đang đè nặng lên số phận mong manh của loài vật quý hiếm này.
Tê giác đã sống trên Trái Đất hàng triệu năm, nhưng chỉ trong vài thập kỷ gần đây, chúng lại đứng trước bờ vực diệt vong — chỉ vì con người tin rằng chiếc sừng của chúng là "thần dược chữa bách bệnh".
Sừng Tê giác được cấu tạo từ keratin, chất giống như tóc và móng tay của con người. Dù vậy, trong y học cổ truyền phương Đông, sừng Tê giác vẫn được gán cho công dụng “thanh nhiệt, giải độc, an thần, chấn kinh” — và thậm chí bị đồn thổi là có thể chữa cả ung thư. Nhưng đến nay, không có một bằng chứng khoa học nào xác nhận những công dụng đó.
Tệ hơn, những lời đồn đại vô căn cứ ấy lại trở thành "đòn bẩy" kích cầu, đẩy mạnh hoạt động buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD) trái phép trên toàn thế giới. Theo Tổ chức WildAid, giá trị thị trường này khoảng 10-20 tỷ USD mỗi năm, chỉ đứng sau buôn bán ma túy, người và vũ khí.
Tình trạng hiện tại: 5 loài tê giác cuối cùng và những con số biết nói
Hiện nay, trên thế giới chỉ còn lại 5 loài Tê giác:
1.Tê giác trắng (Châu Phi)
2.Tê giác đen (Châu Phi)
3.Tê giác một sừng lớn (Châu Á)
4.Tê giác Sumatra (Châu Á)
5.Tê giác Java (Châu Á)
Tê giác đen miền Tây đã chính thức tuyệt chủng vào năm 2011.
Tê giác trắng phương Bắc hiện được coi là tuyệt chủng về mặt chức năng — chỉ còn lại 2 cá thể cái, không thể sinh sản tự nhiên.
Tê giác Java, một thời từng sống tại Việt Nam, cũng đã tuyệt chủng tại đây vào năm 2010, sau khi con tê giác cuối cùng bị giết bởi kẻ săn trộm tại VQG Cát Tiên.
Chuyện buồn từ Cát Tiên - Dấu chấm hết cho loài tê giác Java tại Việt Nam
Ngày 29/4/2010, người ta phát hiện xác một con Tê giác Java một sừng bị bắn chết tại Vườn Quốc gia Cát Tiên. Cuộc điều tra của WWF cho thấy con vật bị thương từ viên đạn hơn 2 tháng trước đó, và có thể đã bị bắn thêm lần nữa. Sừng của nó bị cưa mất — bằng chứng rõ ràng cho một vụ săn trộm. Đến tháng 10/2011, WWF tuyên bố rằng đó là con Tê giác cuối cùng ở Việt Nam. Dù hiện tại, hình ảnh tê giác Java vẫn còn trên logo VQG Cát Tiên, nhưng bộ xương trong tủ kính của Bảo tàng Thiên nhiên Cát Tiên chính là lời nhắc nhở về bài học bảo tồn đắt giá.
Việt Nam – điểm nóng buôn bán ĐVHD
Theo báo cáo của Cơ quan Điều tra Môi trường Quốc tế (2014–2019), Việt Nam đã bắt giữ:
- 105 tấn ngà voi (tương đương 15.700 con voi)
- 1,69 tấn sừng tê giác (610 con tê giác)
- 228 con hổ, cùng da và xương
- 65.510 con tê tê
Việt Nam không chỉ là quốc gia tiêu thụ lớn mà còn trở thành trung tâm trung chuyển buôn lậu ngà voi, vảy Tê tê và sừng tê giác từ châu Phi. Những con số này không chỉ là những vụ án — đó là sinh mạng bị lấy đi, là mất mát không thể phục hồi của thiên nhiên.
Tái sinh hay tuyệt chủng — tương lai phụ thuộc vào hành động của chúng ta
Một số loài như Tê giác đen phương Nam đã có dấu hiệu phục hồi nhờ vào bảo tồn nghiêm ngặt. Tuy nhiên, phần lớn các loài Tê giác còn lại vẫn đang bị đe dọa nghiêm trọng.
Sự thật là: Không có người mua → Không có kẻ bán.
Không có nhu cầu → Không còn nạn săn trộm.
Hãy từ chối sử dụng các sản phẩm từ động vật hoang dã – không phải chỉ vì pháp luật, mà vì chính lương tâm và tương lai của thiên nhiên.
Ngày Tê Giác Thế Giới (22/9): Không chỉ là một ngày, mà là lời kêu gọi
Ngày Tê Giác Thế Giới là dịp để chúng ta nâng cao nhận thức cộng đồng về mối đe dọa chúng đang đối mặt, và gọi tên trách nhiệm của mỗi người chúng ta.
Dù bạn là học sinh, nhân viên văn phòng, nghệ sĩ hay nhà quản lý — bạn có thể hành động:
Không mua, không sử dụng sản phẩm từ ĐVHD.
Chia sẻ thông tin đúng đắn về các loài quý hiếm cho cộng đồng.
Ủng hộ các tổ chức bảo tồn, các sáng kiến bảo vệ thiên nhiên.
Giáo dục con trẻ về lòng yêu thiên nhiên và ý thức bảo vệ động vật.
Hãy là tiếng nói cho những sinh vật không thể lên tiếng
Tê giác, cũng như nhiều loài hoang dã khác, không thể tự cứu lấy mình. Nhưng chúng có thể được cứu nếu chúng ta dừng lại, nhận thức và hành động. Không có thế hệ mai sau nào được chứng kiến tê giác sống nếu hôm nay chúng ta im lặng.